Dzień dobry, Cześć
w dzisiejszym wpisie chciałbym poruszyć temat kar za opóźnienia w dostarczaniu dokumentów. W tym zakresie wiele się działo w ciągu ostatnich lat sam pamiętam firmy spedycyjne, które stosowały praktyki o obniżeniu przewoźnego o x% w przypadku braku dostarczenia dokumentów w wymaganym terminie np. 7, 14 lub 21 dni od momentu dostarczenia towaru. Alternatywnie wydłużały termin płatności nawet do 90 dni.
Na szczęście powoli te bandyckie bo inaczej tego nazwać nie można praktyki powoli przechodzą do lamusa. Aczkolwiek zwracajcie uwagę jakie zlecenie przyjmuje wasz spedytor jakie warunki są w nim zawarte. Niejednokrotnie w zleceniach transportowych znajdujemy zapis o tzw. podwójnej karalności.
Sądy także w ciągu ostatnich lat ogłosiły kilka wyroków, które niejako wspierają przewoźników i mogą być użyte podczas ewentualnej sprawy sądowej jako referencyjne. Sprawa sądowa w Katowicach dotyczyła spedycji, która nałożyła na przewoźnika kary umowne za kilkudniowe opóźnienie w dostarczeniu dokumentów, a także wydłużyła termin płatności do 90 dni. Niestety w przewozach międzynarodowych dostarczenie dokumentów w ciągu 7 dni jest mało realne, żeby nie powiedzieć niemożliwe. Nie wyobrażam sobie kierowcy podjeżdżającego zestawem pod placówkę pocztową w jakimś urokliwym miasteczku we Francji lub Włoszech aby nadać dokumenty przewozowe.
Sąd Okręgowy w Katowicach orzekł:
“Jeżeli chodzi o umowy przewozu przewidujące karę umowną z tytułu opóźnienia w doręczeniu dokumentów, to wierzytelność pozwanego o jej zapłatę nie powstała. Postanowienie zlecenia przewidujące taką karę jest nieważne jako sprzeczne z art. 11 ust. 3 Konwencji CMR. Zgodnie z powołanym postanowieniem Konwencji, przewoźnik odpowiada jak komisant za zagubienie lub niewłaściwe użycie dokumentów wymienionych w liście przewozowym; jednakże odszkodowanie, które go obciąża, nie może przewyższyć odszkodowania, jakie należałoby się w razie zaginięcia towaru”
Powołany przepis Konwencji CMR w sposób wyczerpujący reguluje odpowiedzialność przewoźnika związaną z nienależytym wykonaniem zobowiązania do wydania dokumentów przewozowych, przewidując jedynie odpowiedzialność za jego niewykonanie i to w stopniu ograniczonym.
W związku z tym, że przepis nie wprowadza odpowiedzialności za przekazanie ich z opóźnieniem, tym samym nie pozwala na wprowadzenie umownej odpowiedzialności z tego tytułu. A przecież zarówno prawo przewozowe jak i Konwencja CMR stanowią, że nieważna i pozbawiona mocy jest każda klauzula, która pośrednio lub bezpośrednio naruszałaby postanowienia tych aktów prawnych. Z tego tytułu Sąd uznał kary umowne za nieważne, bo naruszają art. 71 oraz art. 85 Prawa Przewozowego.
Kara wydłużająca termin płatności do 90 dni również okazała się bezzasadna. Umowa przewozu ma charakter umowy wzajemnej, co oznacza, że przewoźnik powinien dokonać przewozu rzeczy, a nadawca zapłacić za to wynagrodzenie. Nie jest dopuszczalne uzależnienie zapłaty przewoźnego od dostarczenia kompletnych dokumentów przewozowych.
“Postanowienie uzależniające zapłatę wynagrodzenia za wykonany przewóz od dostarczenia dokumentów przewozowych jest sprzeczne z art. 353 (1) i narusza wyrażoną w nim zasadę swobody umów” – dodał Sąd.
W Konwencji CMR brak jest regulacji uzależniającej zapłatę przewoźnikowi wynagrodzenia od dostarczenia oryginałów dokumentów m.in. listu przewozowego CMR. Mając na uwadze przepis art. 41 ust. 1 Konwencji CMR:
"Z zastrzeżeniem postanowień artykułu 40 jest nieważna i pozbawiona mocy każda klauzula, która pośrednio lub bezpośrednio naruszałaby postanowienia niniejszej Konwencji. Nieważność takich klauzul nie pociąga za sobą nieważności pozostałych postanowień umowy"
"W szczególności byłaby nieważna każda klauzula ustępująca na rzecz przewoźnika korzyści z ubezpieczenia towaru oraz każda inna analogiczna klauzula, jak również każda klauzula przenosząca ciężar dowodu."
Sądy nie mają wątpliwości, iż brak zapłaty za wykonaną usługę wobec braku dostarczenia dokumentów jest sprzeczny z przepisami prawa i zasadami współżycia społecznego, jednakże z drugiej strony dopuszczają nakładanie kar umownych w wysokości 5-10 % przewoźnego. Należy pamiętać, iż przepisy kodeksu cywilnego przewidują także możliwość miarkowania kary umownej.
Tak więc podsumowując warto przekazywać wiedzę spedytorom tak aby mieli świadomość jakie zlecenia akceptują wraz z jakimi zapisami.
Pozdrawiam serdecznie
Radosław Bugaj
© Radoslaw Bugaj - kopiowanie i udostępnianie tylko za zgodą autora.